24 marca przypada Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Polski Parlament ustanowił ten dzień w 2018 roku, pamiętając o zbrodni niemieckich żandarmów, którzy 24 marca 1944 r. w Markowej na Podkarpaciu zamordowali całą rodzinę Ulmów i ukrywających się u nich ośmioro Żydów.
W tym dniu ważne, by upomnieć się o radomian, którzy podczas okupacji z narażeniem życia pomagali żydowskim współmieszkańcom, ukrywając ich, pomagając wydostać się z getta, przekazując lekarstwa, pieniądze i żywność, załatwiając pracę i fałszywe dokumenty.
Wśród tych radomian są przecież uhonorowani zaszczytnym tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. To lekarz dr Jerzy Borysowicz, Marianna Kopyt, Władysław Misiuna, rodzina Uliaszów: Jan, jego żona Sabina i córka Maria, przesiedlony z Poznania lekarz Zbigniew Gorecki, Henryka Obermuller, żona właściciela fabryki wyrobów emaliowanych Hermanna, który też pomagał Żydom.
Znamy też nazwiska tych, którzy zapłacili cenę najwyższą – za pomoc udzieloną Żydom zostali zamordowani mieszkańcy Radomia i okolic: Stanisław Kucharski, Bazyli Antoniak, małżeństwo Anna i Wincenty Buzowiczowie. Ślusarzowi Władysławowi Tarczyńskiemu karę śmierci darowano w drodze ułaskawienia.
Informacje są niepełne, ale historycy potwierdzają, że pomoc Żydom nieśli też m.in.: Romuald Pinno, Józef Kindt, Leokadia Trybulska, Zofia Pawłowska, Bolesław Szałwicki, Marceli Kiełbasa, właściciele i pracownicy apteki rodziny Kasprzykowskich przy radomskim Rynku, harcerze ze staromiejskiego hufca Szarych Szeregów, siostry ze Zgromadzenia Matki Bożej Miłosierdzia oraz Domu Pracy św. Rodziny, radomscy strażacy pod dowództwem kpt. poż. Władysława Skóry, żołnierz ZWZ – AK i kierownik I komisariatu Policji Polskiej kpt. Franciszek Troll, rodzina Iwańczyków, właściciel piekarni Robert Mischler.
Wszystkich bohaterów strasznych lat wojny nie znamy, ale powtarzajmy te nazwiska. To ludzie, którzy w czasie pogardy zachowali odwagę, współczucie i solidarność. Jesteśmy im winni szacunek i pamięć – mówi Prezydent Miasta Radomia Radosław Witkowski.
