Obszary Natura 2000 to prawny instrument ochrony przyrody wprowadzony dla wypełnienia zobowiązań Unii Europejskiej nałożonych przez Konwencję z Rio. Jego celem jest stworzenie systemu obszarów połączonych korytarzami ekologicznymi tworzącymi razem spójna funkcjonalnie siec ekologiczną, której zadaniem jest utrzymanie różnorodności biologicznej przez ochronę najcenniejszych i najrzadszych elementów przyrody.
Sieć ta składa się z dwóch typów obszarów:
- obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO) utworzonych zgodnie z zaleceniami dyrektywy Ptasiej
- specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO) wyznaczonych zgodnie z Dyrektywą Siedliskową.
Obszar Ostoi Kozienickiej położony jest na terenach gmin: Jedlnia Letnisko, Tczów, Zwoleń, Sieciechów, Policzna, Garbatka Letnisko, Kozienice Głowaczów, Pionki, Gózd, Jastrzębia, Radom i obejmuje znaczną część jednego z większych kompleksów leśnych w środkowej Polsce – Puszczy Radomsko-Kozienickiej. Lasy zajmują większość powierzchni obszaru. Resztę terenu pokrywają pola uprawne, łąki, pastwiska. Występują tu również interesujące połacie torfowisk wysokich i niskich. Obecnie w skład drzewostanu wchodzą głównie sosny oraz jodły.
Występuje tutaj ponad 200 gatunków ptaków, w tym co najmniej 28 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG (Ptasiej): m.in.: bocian biały, trzmielojad, bielik, błotniak stawowy, błotniak łąkowy, orlik krzykliwy, kropiatka, zielonka, derkacz, żuraw, batalion, mewa czarnogłowa, rybitwa rzeczna, zimorodek, dzięcioł zielonosiwy, dzięcioł średni, lerka, świergotek polny, jarzębata, muchołówka mała, gąsiorek, ortolan), a wśród nich 3 gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi: bączek, kraska i bąk. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków: bączek, bocian czarny, kraska, lelek. Stosunkowo wysoką liczebność osiągają: bąk, bocian biały, rybitwa czarna.
Można tu spotkać liczne rzadkie i chronione gatunki roślin naczyniowych, m.in. czosnek niedźwiedzi, widłaki, wiele gatunków storczyków, przebiśnieg, pełnik europejski, lilia złotogłów, zimoziół północny, a ze ssaków występuje m.in. łoś, sarna, jeleń szlachetny, mroczek pozłocisty, mroczek późny, mroczek posrebrzany, borowiaczek, gacek brunatny kuna leśna, borsuk, orzesznica oraz dwa gatunki ssaków wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: nocek duży i bóbr europejski.
Ochrona na obszarach Natura 2000 opiera się przede wszystkim na ograniczaniu podejmowania działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także mogących w znaczący sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000.
Z utworzenia obszaru mogą wynikać pewne ograniczenia dla różnych rodzajów gospodarowania. I tak np. inwestor przed wystąpieniem z wnioskiem o zezwolenie na budowę drogi, rurociągu, czy wysypiska śmieci będzie musiał wykazać, że wziął pod uwagę możliwe warianty lokalizacji inwestycji oraz wszystkie miejsca gdzie mogłyby wystąpić szkody i co najważniejsze, że jest w stanie części z tych szkód zapobiec, a w stosunku do nieuniknionych kolizji potrafi je zrekompensować w innym miejscu (np. zalesić teren co najmniej równy powierzchnią temu, który został zajęty przez inwestycję). Informacje te powinny zostać zawarte w raporcie o oddziaływaniu na środowisko, który podlega ocenie właściwego urzędu.
Ograniczenia w gospodarowaniu na obszarach Natura 2000 nie będą dotyczyły dotychczasowego sposobu użytkowania tych terenów, który umożliwił zachowanie dużych walorów przyrodniczych, ale wyraźnych zmian tego użytkowania.
Należy szczególnie podkreślić, że na obszarach Natura 2000 nie podlega ograniczeniu działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, jeśli nie zagrażają one zachowaniu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin i zwierząt, dla ochrony których obszary te zostały utworzone.
Informacje dotyczące programu Natura 2000 oraz mapka terenów objętych ochroną są dostępne na stronie: www.natura2000.pl.
Fot. Anna Gwizd
